27Feb2015

Definicija porodice u krivičnom zakonodavstvu Srbije i zaštita žena žrtava nasilja

Autonomni ženski centar je nedavno ponovio zahtev za izmenu definicije porodice u Krivičnom zakoniku Republike Srbije i njeno usaglašavanje sa definicijom koja je u Porodičnom zakonu. Ova organizacija od 2011. godine insistira na ujednačavanju definicije porodice u celokupnom sistemu pravne zaštite, jer neusaglašenost Krivičnog i Porodičnog zakona dovodi do diskriminacije svih onih lica koja po Porodičnom zakonu, imaju pravo na zaštitu od nasilja u porodici, a koje Krivični zakonik ne svrstava u krug subjekata krivičnog dela nasilja u porodici.

Zakonsko određenje o tome ko se smatra članovima porodice po Krivičnom zakoniku je dovelo do toga da jednom broju lice koja se nalaze u bliskom ličnom odnosu bude uskraćeno pravo na zaštitu po osnovu krivičnog dela ''nasilje u porodici''. Ovo najviše pogađa žene i devojke koje su emotivnim vezama i ne žive u zajedničkom domaćinstvu sa učiniocem. Broj žena i devojaka koje trpe nasilje u vezama, kao i po okončanju istih, nije zanemarljiv. One su prepuštene same sebi, pronalaženju novca za advokata, a vrlo često zbog straha za život ne podnose privatne tužbe.

Međunarodna i nacionalna istraživanja i praksa pokazuju da se nasilje nastavlja, pa čak i pojačava kada žrtva podnese zahtev za razvod braka, ili se razvede, odnosno napusti zajedničko domaćinstvo (često zbog nasilja kojem je bila izložena). Karakteristika nasilja u porodici nije u tome da žrtva i izvršilac nasilja imaju zajedničko mesto prebivališta nego porodična veza i specifičan lični odnos koji među njima postoji.

Autonomni ženski centar smatra da bi definicija porodice u Krivičnom zakoniku trebalo da obuhvati i ''lica koja su međusobno bila ili su još uvek u emotivnoj ili seksualnoj vezi” kao što to definiše Porodični zakon.

Takođe se ističe da je neophodno da iz zakona briše uslov “život u zajedničkom domaćinstvu” kao što to zahteva i Konvencija Saveta Evrope o prevenciji i borbi protiv nasilja nad ženamai nasilja u porodici koju je Republika Srbija ratifikovala 2013 godine, a koja kaže: “nasilje u porodici” je svaki čin fizičkog, seksualnog, psihološkog ili ekonomskog nasilja koje se dešava u porodici ili porodičnoj zajednici ili između bivših ili sadašnjih supružnika ili partnera, bez obzira da li učinilac nasilja deli ili je delio ili nikada nije delio isto mesto stanovanja kao i žrtva.

Predsednica Koordinacionog tela za rodnu ravnopravnost Vlade Srbije Zorana Mihajlović takođe smatra da bi zbog porasta porodičnog nasilja trebalo izmeniti definiciju porodice u Krivičnom zakonu kako bi se zaštitile sve žene - kako venčane, tako i nevenčane, a nasilnici završili na sudu.

Mihajlović smatra da su podaci o nasilju nad ženama poražavajući jer je kaznena politika blaga i nedostaju usluge namenjene žrtvama nasilja, kao što su SOS telefoni i sigurne kuće. "Nasilje nad ženama mora da se zaustavi. U 2014. godini je ubijeno 27 žena, od početka godine pet. Ne možemo više da sedimo i čekamo da nam se ove situacije ponavljaju, to su bile naše sestre, prijateljice, komšinice, neke nismo ni znali, ali smo o njihovim sudbinama saznali iz medija", istakla je Mihajlović.
Ona je dodala da se baš zbog njih, ali i onih koje bi sutra mogle da postanu samo statistika, moraju izmeniti propisi i definicija porodice u Krivičnom zakoniku mora da se usaglasi sa definicijom iz Porodičnog zakona da bi sve žene bile zaštićene bez obzira na to da li su u braku, vezi ili bilo kom drugom odnosu.

Mihajlović je navela podatke koji kažu da policija tokom godine primi više od 20.000 prijava, dok centri za socijalni rad registruju više od 9.000 žrtava nasilja u porodici.  Svaka peta žena proganjana je od strane člana porodice, sadašnjeg ili bivšeg partnera, žrtve više puta prijavljuju policiji nasilnike koji uglavnom dobiju samo upozorenje, postupci dugo traju, nema besplatne pravne pomoći za žrtve, a u 70 odsto slučajeva nasilnici dobiju uslovnu kaznu koju potom niko ne prati, ukazala je Mihajlović.

Autonomni ženski centar, Tanjug